Osmanlı'nın ilk başkenti olan Bursa, sadece hanları, camileri ve türbeleriyle değil; aynı zamanda çok kültürlü yapısının izlerini taşıyan tarihi mahalleleriyle de dikkat çekiyor. Bu mahallelerin en dikkat çekenleri ise kentin geçmişteki Rum nüfusuna ev sahipliği yapan yerleşimleri.

Çarşı’nın Gölgesinde Unutulmuş Bir Mahalle: Balıkpazarı

Bursa’nın tam kalbinde, Kapalıçarşı ve Tophane arasında yer alan Balıkpazarı Mahallesi, 15. yüzyıldan itibaren önemli bir Rum yerleşimi olarak kayıtlarda yer aldı. Osmanlı arşivlerinde “Suk-ı Semek” (Balık Pazarı) adıyla anılan bu mahallede, uzun yıllar boyunca sadece gayrimüslim halk yaşadı. Bugün pek çoğu yıkılmış ya da farklı amaçlarla kullanılsa da, mahallede hâlâ ayakta kalmayı başaran birkaç sivil mimarlık örneği, geçmişin izlerini taşıyor.

Mudanya’nın Girit Mahallesi: Bir Göçün Sessiz Hikâyesi

Mudanya’da bulunan ve günümüzde Halitpaşa Mahallesi olarak bilinen bölge, Osmanlı döneminde yoğun bir Rum nüfusuna sahipti. 1923 Lozan Mübadelesi ile birlikte bu mahallelerdeki Rum halk Yunanistan’a göç ederken, yerlerine Girit’ten gelen Müslüman Türkler yerleştirildi. Rumlardan kalan taş evler, dar sokaklar ve denizle iç içe yaşam kültürü hâlâ hissedilebiliyor.

Tirilye: Taş Evlerin Anlattığı Masal

Mudanya’ya bağlı Tirilye ise adeta bir açık hava müzesi gibi. Bir zamanlar onlarca kiliseye, ayazmaya ve okula ev sahipliği yapan bu kıyı kasabası, Bizans’tan Osmanlı’ya uzanan Rum mirasını hâlâ koruyor. Mübadele sonrası birçok yapı camiye veya kamu binasına dönüştürülse de, kasabanın tarihi dokusu büyük ölçüde zarar görmeden günümüze ulaştı.

Kültürel Mirasın Korunması Şart

Uzmanlara göre, bu mahalleler yalnızca birer yerleşim alanı değil; aynı zamanda Anadolu’nun çok katmanlı tarihinin somut örnekleri. Restorasyon projeleriyle desteklenmediği takdirde bu değerli yapıların birer birer yok olacağı uyarısında bulunan tarihçiler, yerel yönetimlerin koruma altındaki mahallelere daha fazla kaynak ayırması gerektiğini belirtiyor.

Bursa'nın tarihi Rum mahalleleri, çok kültürlü geçmişin sessiz tanıkları olarak varlıklarını sürdürüyor. Onları anlamak, sadece geçmişe bir yolculuk yapmak değil; aynı zamanda geleceğe kültürel bir miras bırakmak anlamına geliyor.